“İnsan neden yaşadığı evin onca zamandan sonra hep aynı kalmasını bekler ki, hiç bir şey aynı kalmıyor.”
Stephen King’in çok sevdiğim hikayesi Maça Kızı (Hearts In Atlantis) tam da böyle bir şeyden söz ediyordu. Geçtiğimiz günlerde serinin dördüncü oyunu Escape from Monkey Island’ı bilgisayarıma kurup, zamanında ağzım açık baktığım grafikler o kadar da muhteşem gelmediğinde, vaktiyle bilgisayara kurulduğunda ona eşlik eden anılar, sesler, insanlar ve o esinti de artık olmadığında böyle hissettim işte.
Oyunların sadece kendilerine bağlanmıyor, onların yaratıcılarıyla da aranızda zaman içinde bir bağ kurulduğunu hissediyorsanız bunu siz de fark etmişsinizdir. Bir neslin çocukluğu ve ilk gençliğinde oynadığı, binlerce anı biriktirdiği oyunların yaratıcılarının bazıları, “So long and thanks for all the fish” dedikten sonra kendilerine başka bir dünya bulmak için uzaklaştı. İşte daha geçen gün potansiyeli çok yüksek bir firma olan Woolfe – The Red Hood Diaries’in yapımcısı GRIN, iflas ettiğini açıkladı. Ondan bir ay önce de Sunset’in yapımcısı Tale of Tales’in hikayesi sona ermişti. Bunlara önümüzdeki aylarda maalesef yenileri eklenecek.
Bakalım son senelerde kimler yarattığı her şeyi karton kutulara koyup aramızdan ayrılmış…
LucasArts (1982 – 2013)
“But sooner or later, we all push up flowers…”
Yani üzerinden iki sene geçmişken bile LucasArts hiç kapanmamış ve hala aramızdaymış gibi geliyor. Monkey Island serisi, Full Throttle, Grim Fandango, Sam & Max gibi unutulmaz macera oyunlarının yaratıcısı olan, Tim Schafer’e kaynak vermiş ve onun kafasındaki tilkileri kod satırlarına döküp bize ulaştırmasına vesile olmuş, onlarca Star Wars oyununa imza atmış olan LucasArts, artık resmi olarak 10 kadar çalışana sahip, Disney Interactive Studios’un alt birimlerinden fazlası değil. Hiç bir şey aynı kalmıyor değil mi?
Black Isle Studios (1996 – 2003 / 2012 – 2015)
Bu kadar kısa sürede bu kadar iz bırakabilen çok az firma olmuştur; her hangi bir sektörde üstelik. Feargus Urqhuart tarafından kurulduktan sonra çok kısa bir sürede birbirinden muhteşem yapımlara imza atan firma, Interplay’in içine düştüğü finansal durum sebebiyle lağvedilmeden önce geride Fallout 2, Planescape: Torment, Icewind Dale serisi ve BioWare ile beraber geliştirdiği Baldur’s Gate II gibi efsane oyunlar bıraktı. Hikayenin burada bittiğini ve artık yokluklarına alıştığımızı düşünüyorduk ki 2012 Ağustos ayında Interplay, stüdyoyu gelmiş geçmiş en iyi RPG oyununu yapmak için yeniden açtığını duyurmuştu. Eski Interplay CEO’su Brian Fargo ve Chris Avellone gibi tanıdık isimler, yeni oluşumla hiçbir alakaları olmadığını ilan ettiler ve bu sene de yeni oluşumun beklendiği gibi ölü doğduğu ve kapılarını kapattığı açıklandı.
Ensemble Studios (1995 – 2009)
Microsoft’un bir diğer kurbanı da zamanında uğrunda üniversite projemizi geç teslim ettiğimiz Age of Empires’ın yapımcısı Ensemble Studios oldu. Firmanın kapanacağı 2008 yılındaki bir iç yazışmadan basına sızdığında buna inanmak istememiştik; ancak 2009 başında piyasaya sürülen ve Xbox 360’ın en başarılı stratejilerinden biri olan Halo Wars’ın ardından kapılarını kapadı. Ensemble’ın kapanmasından sonra ekibin lideri Tony Goodman tarafından kurulan Robot Entertainment ise Age of Empires Online ve Orcs Must Die! gibi başarılı, butik oyunların arkasındaki firmaydı ve son projeleri Orcs Must Die Unchained, şu anda beta aşamasına geçmiş durumda.
Hudson Soft (1973 – 2012)
Red Kit’ten fırlamış gibi gözüken logosuyla Hudson Soft’u yeni nesillere hatırlatmak biraz zor olabilir zira bolca Mario Party oyunu dışında yaptıkları oyunların çoğu Japonya dışına çıkamadı bile son yıllarda. Biz ise onları en çok bir kaç nesle malolmuş bir oyunla, Bomberman ile hatırlıyoruz. Belki aklınıza gelmiştir, ne kötü olmuş çaptan düşmüşler diye. Aslında firma Bomberman’i ürettiği zamanlarda bile pek ön plana çıkmadı ve benim hatırlayabildiğim, onlara ait oynadığım son oyun olan Bloody Roar’ın üzerinden de on beş seneden fazla zaman geçti.
Psygnosis ya da Sony Liverpool (1993 – 2012)
Lise zamanımızın en hızlı yarış oyunu olan Wipeout ile tanıdığımız, çok uzun bir mazisi olan Psygnosis veya yeni adı ile Sony Liverpool, firmanın 2012 yılında kapattığı üç firmadan biri oldu maalesef. Sadece eski kuşak oyuncular tarafından değil, çıkarttıkları birbirinden kaliteli yarış oyunları ile Playstation tutkunları tarafından da sevilen firma, neyse ki kapanmadan hemen önce PS Vita’daki en iyi yarış oyunlarından birine, Wipeout 2048’e imza atmayı başardı. Daha eskiler ise Lemmings ve Destruction Derby’yi hatırlayacaktır.
Aces Studio (1982 – 2009)
Tarihin en uzun soluklu bilgisayar simülasyonunun yaratıcısının ani bir kararla kapatılmasının üzerinden altı sene geçti. Yaklaşık 25 seneye 10 oyun sığdıran firma, bugün havayolları tarafından bile eğitim amaçlı kullanılan, ücretli eklentiler konusunda adeta bir sektör yaratmış, öte yandan terabyte’larca bedava mod bulabileceğiniz bir eser bıraktı geride. Son eserleri FSX’in şu haliyle bile 10 yıl boyunca güncelliğini yitirmeyeceği ortada. Yerlerini başka bir firmanın doldurması zor, kısa vadede buna kalkışan olmasını da beklemiyoruz ancak bizzat stüdyonun eski çalışanları bir araya gelerek Cascade Game Foundry’yi kurdular yeni simülasyon oyunları üretebilmek için. İlk projeleri olan Infinite Scuba’yı 10 dolar karşılığında edinebilmek mümkün.
Core Design (1988 – 2006)
Üç boyutlu aksiyon oyunlarını yeni boyutlara taşımış, Lara Croft gibi halka mal olmuş bir karakteri tasarlamış Core Design’ın sonunu getiren şey, Tomb Raider serisinin ilk altı oyundaki gelişiminden daha çok, Lara Croft’un ölçülerine odaklanmaları oldu. Angel of Darkness’ın ardından Tomb Raider’ın yapımcılığını Crystal Dynamics’e geçiren Eidos, ekibin elindeki oyuncağı da almış oldu diyebiliriz bir bakıma. 2006 yılında ekibin geri kalanı Rebellion’a geçerken, bir süre sonra da tamamıyla kapıya kilit vuruldu.
THQ (1989 – 2013)
THQ’nun uzun ve dalgalı hayatının sona ermesi de uzun bir hastalık gibiydi. Kendini güvene almak ve arkasına yaslanıp izlemek yerine bulabildiği ilk düzlükte yeni projelere yönelen, daha sağlıklı olmak için değil, daha iyi olmak için çalışan THQ, hisse değerleri %30 seviyesine gerilediğinde bile yılmadı, likidite yolları aradı ve Company of Heroes 2 ve Metro: Last Light gibi yapımları iptal etmek veya yarım yamalak piyasaya sürmeye teşvik etmek yerine erteleme yoluna gitti. THQ, indie oyun yapımcıları ile EA ve Ubisoft arasındaki o kocaman boşlukta duran, kapı gibi firmalardan birisiydi. Hikayeleri sona erdiğinde bir dönemin de sonuna gelmiş olduk. Şimdi o dengeyi sağlayacak firma olarak CD Projekt Red’in büyümesini bekliyoruz.
Ion Storm (1996 – 2005)
John Romero gibi oyun tarihinin en tartışmalı isimlerinden biri tarafından kurulan Ion Storm, Deus Ex ve Thief: Deadly Shadows gibi kaliteli oyunların yapımcısı olduğu kadar Daikatana felaketiyle de hatırlanıyor maalesef. Arada Anachronox gibi pek de hak ettiği övgüleri alamamış bir oyunu piyasaya sürmüş olsalar da Daikatana faciası hem maddi, hem manevi açıdan firmanın üzerine kara bulut gibi çöktü. Firmanın John Romero tarafından yönetilen Dallas ofisine kıyasla Warren Spector tarafından yönetilen Austin ekibinin çok daha başarılı oyunlara imza attığını da hatırlamak gerekiyor ki zaten Eidos ilk baltayı saydıklarımızın ilkine indirdikten sonra 2005 yılında Austin ofisini de kapatarak firmanın kısa ama fırtınalı tarihine son noktayı koydu.
Eden Games (1998 – 2013)
Oyun dünyasının en son kurbanlarından biri Eden Games. Aracı kontrol edebilmenin mümkün olmadığı V-Rally serisiyle oyun dünyasına alt perdeden giriş yapsa da özellikle ilk Test Drive Unlimited ile önemli bir irtifa yakalamayı başarmışlardı. Arada yapımcılığını üstlendikleri Alone in the Dark, aynı şekilde bir klasik olmasa da eli yüzü düzgün bir yapımdı lakin Test Drive Unlimited 2’nin kozmetik güzelliği sürüş fiziğine yansımıyordu, keyif almak mümkün değildi. Firmanın sonunu ise çalışanların Atari’nin merkez çalışanlarıyla aynı geçiş şartlarına kavuşmak için yaptığı grevler getirdi. Daha ilk bir günlük iş bırakma eyleminin ardından ekibin %70’i Atari tarafından işten çıkarıldı ve geçtiğimiz günlerde de firmanın tarihe karıştığı resmiyete döküldü.
Flagship Studios (2003 – 2008)
Neredeyse 10 yılını Blizzard’da geçirmiş, oyun dünyasında görebileceğiniz en keyifli karakterlerden biri olan Bill Roper tarafından kurulan Flagship Studios, daha ilk oyunuyla gözünü oldukça yukarılara dikmişti aslında. Diablo’yu üçüncü boyuta taşımayı öngören proje Hellgate: London, daha ilk eskizlerinden itibaren oyun dergilerinin gözbebeği olurken, gecikmeler de bir şeylerin yolunda gitmediğinin habercisi gibiydi. Neticede oyun piyasaya çıktı; ancak kesinlikle tamamlanmış izlenimi veremiyordu ve koskoca potansiyel açıkça boşa harcanmıştı ki zaten Bill Roper daha sonra bunu itiraf edecekti. Firmanın free-to-play olması planlanan ikinci oyunu Mythos asla tamamlanamadı, firma da finansal sebeplerle kapılarını kapadı. Bill Roper bugün Disney Interactive’de başkan yardımcısı olarak görev yapmakta.
Midway (1988 – 2009)
Bir firmanın nasıl zamana uyum sağlayamayıp çaptan düştüğüne ve sessiz sedasız doğal seleksiyon ile yok olup gittiğine dair en güncel örneklerden biri de Midway. Gauntlet’in, Mortal Kombat’ın, aylarımızı başında harcadığımız NBA Jam’in yapımcısı, son zamanlarda öyle berbat işlere imza attı ki son on senede yaptıkları oyunları şuraya yazsak, içinden bir tane bile tanıdığınız oyun bulamazsınız. Kısacası, uzun süredir havada böyle bir şey olabileceğine dair çok emare vardı ve neticede iflas ettiklerinde kimse şaşırmadı.
Clover Studio (2004 – 2007)
Ömrü pek fazla uzun olmayan, buna rağmen bu kısa süreye Viewtiful Joe ve Okami gibi birbirinden özel oyunlar sığdırmış bir firmaydı Clover Studio. Firmanın en büyük eseri Okami, çok kötü satış rakamlarına ulaştıktan sonra daha konvansiyonel bir yapım olan God Hand firmayı kurtarabilirdi lakin durum daha da kötüye gitti ve hiç de fena bir oyun olmayan God Hand, sadece 60 bin kopya satabildi. Yönetimin tepesinin birbiri ardına istifalarının ardından Capcom tarafından firmanın kapısına kilit vuruldu.
Big Huge Games (2000 – 2012)
Kıymeti zamanında yeterince bilinememiş bir klasik olan Rise of Nations’ın yanı sıra geçtiğimiz senenin en iyi oyunlarından biri olan Kingdoms of Amalur: The Reckoning’in tasarımcısı olan Big Huge Games’in ekibi de finansal sıkıntılar sebebiyle kapının önüne koyuldular. Epic Games, bu ekibin önemli bir kısmını transfer ederek Impossible Studios’u kursa da bu stüdyo da bir kaç ay içinde, daha ürün veremeden tarihe karıştı maalesef.
Papyrus (1987 – 2004)
Papyrus asla oynaması en kolay, en fazla satılan veya en popüler yarış oyunlarını üretmedi, ancak firmanın son başyapıtı Grand Prix Legends ve Nascar Racing 2003 Season hala oynanmaya ve modlanmaya devam ediyor, sürüş fiziklerinin mükemmelliğine de ulaşabilen çıkmadı aradan geçen yıllarda. Papyrus’un yükselmesinde dehası, batmasında ise inadıyla başrolü kaptırmayan David Kaemmer bir süredir yeni online simülasyonu iRacing ile meşgul. Grafik ve fizik motoru hala Nascar Racing 2003 Season bazlı olsa da denediğinizde fazlasına gerek yokmuş diyeceksiniz.
Kaos Studios (2006-2011)
Listedeki çoğu firmadan daha farklı bir firma duruyor karşımızda, kısa ömründe tek bir oyuna imza atmış, oyunun muhteşem konsepti ve yenilikçi fikirlerini asla tam kapasite ile ortaya çıkarmayı, oyuncuya hissettirmeyi başaramamış, üstüne oyunun finansal açıdan beyaz file dönüşmesi de eklenince çantasını toplayıp tepelere doğru uzaklaşmış bir firma. Evet, Homefront’un yaratıcısından söz ediyoruz.
Troika Games (1998 – 2005)
Tıpkı Black Isle Studios gibi, RPG sevenlerin saygıyla hatırladığı bir diğer firma daha. Troika aktif olduğu yedi yıllık süreçte Arcanum, The Temple of Elemental Evil ve Vampire: The Masquerade – Bloodlines gibi her biri birbirinden yenilikçi, birbirinden başarılı ve birbirinden bug’lı üç oyun sürdü piyasaya. Bloodlines’ın satışları, yapılan büyük yatırımı çevirmeye yetmeyince firma kapısına kilit vurmak zorunda kaldı.
Westwood Studios (1985 – 2003)
BattleTech, Nox, Dune, Eye of the Beholder, Lands of Lore, Command & Conquer gibi RPG / strateji klasiklerinin güzide yapımcısı Westwood da oyun dünyasından göçeli 10 yılı doldurmuş bile. Firma 1998 yılında Electronic Arts tarafından satın alındıktan sonra likiditesi artsa da önce Command & Conquer: Renegade’in başarısız satış performansı, ardından da vaktinden çok önce sunulmuş bir MMORPG olan Earth & Beyond’un cüzdanda açtığı deliğin artık yama tutmaz hale gelmesi sebebiyle kapatılarak çalışanları başka bir stüdyoya kaydırıldı.